Tarnów - KL Auschwitz. Pierwszy transport do piekła - album

Odkrycie w Kanadzie albumu zawierającego wiele nieznanych dotychczas zdjęć z pierwszego transportu polskich więźniów politycznych do KL Auschwitz jest wydarzeniem na skalę porównywalną z odnalezieniem tzw. albumu Lily Jacob z pierwszymi transportami Żydów węgierskich lub Albumu Karla Höckera ze zdjęciami załogi SS z tego obozu. Zdjęcia ukazują m.in. przemarsz kolumny więźniów przez Tarnów.

P. Marek Tomaszewski, znany pasjonat historii Tarnowa, przekazał Państwowemu Muzeum Auschwitz-Birkenau wysokiej jakości skany całej kolekcji, dzięki czemu staną się one wizualnymi dokumentami obrazującymi początki Auschwitz i historii więźniów, ofiar tego obozu.

dr Piotr M.A. Cywiński

Dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau

Fotografie w prezentowanym albumie to niewątpliwie niezwykłe źródło historyczne, którego znaczenie nie sposób przecenić. Z punktu widzenia historii największego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau szczególnie przykuwają uwagę te zdjęcia, które pokazują więźniów w drodze do obozu. Żaden z tych mężczyzn, którzy wczesnym rankiem 14 czerwca 1940 roku szli pod liczną zbrojną niemiecką eskortą na dworzec kolejowy w Tarnowie, nie wiedział, jaki będzie cel ich podróży. Wielu z nich miało już nigdy nie wrócić do swoich bliskich. Wielu po długich cierpieniach w KL Auschwitz i innych obozach szczęśliwie przeżyło czas II wojny światowej. Fotografii tych nie wykonano po to, aby były hołdem dla więźniów i ofiar KL Auschwitz, ale — zapewne wbrew woli ich autora — czymś takim właśnie są i to jest największa wartość tych zdjęć.

dr Wojciech Płosa

Kierownik Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau

Jest Marek Tomaszewski zbieraczem szczególnym. Jako rasowy szperacz-odkrywca, ma doskonały „węch" do wyszukiwania cymeliów kolekcjonerskich, za które jest gotów oddać ostatnią koszulę. Żeby ten skarb historyczny posiąść. Żeby się nasycić zdobyczą, jej widokiem, poczuć jej dziejową woń... I zaraz potem — i to jest to, co w Marku najcenniejsze — podzielić się skarbem z każdym zainteresowanym. Jestem zawsze bardzo poruszony reakcją Marka na kolejne znalezisko, w jego oczach widać radość z odkrywania, i taką samą radość na myśl, że może kogoś jeszcze tą radością obdzielić. Kolejne odkrycie, kolejny album — kolejna kolekcja, z której zasobów korzystać może bez ograniczeń każdy, dla kogo stare fotografie mają wartość dokumentu...

Adam Bartosz

Dyrektor-emeryt Muzeum Okręgowego w Tarnowie

„Wiadomość sprzed ponad 80 lat, znak od Tych, którzy na zdjęciach są, nadzwyczajny zbieg okoliczności" — tak o zdobytym albumie mówi Marek Tomaszewski. Może tak jest, choć uważam, że gdyby nie pasja Marka, jego konsekwencja i ukochanie historii Tarnowa, o cennym znalezisku nie byłoby dziś mowy. Przejmujące są zdjęcia pokazujące początek drogi do Auschwitz. Dziś mówią do nas z wyjątkową mocą. W drugim roku wojny w Ukrainie, patrzę na fotografie ulic mojego miasta, na marsz ogromnej liczby ludzi nieświadomych tego, co dalej się zdarzy. Trudno uwierzyć i pogodzić się z tym, co się stało i dzieje się nadal. Niech ten album i to odkrycie poruszają serca, budują świadomość i zapisują historię.

Agnieszka Kawa

Zastępca Prezydenta Tarnowa